De EMA naar Amsterdam
Media: ’Komst EMA is impuls voor innovatief geneesmiddelenonderzoek’
De meeste professionals in farma volgen het nieuws rondom de EMA op de voet. Toen afgelopen november bekend werd dat het Europees Medicijn Agentschap (EMA) naar Amsterdam toe zou komen, werd er direct gesproken over een ‘enorme impuls voor innovatief geneesmiddelen onderzoek’.
Een rooskleurig vooruitzicht, met allerlei bedrijven die óók van Amsterdam hun nieuwe vestigingsplaats zouden maken. Ook de groei van de werkgelegenheid in Nederland werd breed uitgemeten in de media. De geschatte getallen: 900 directe banen en 1500 indirecte banen. Om over de hotelovernachtingen niet te spreken; in Londen leverde de EMA zo’n 36.000 extra hotelovernachtingen per jaar op.
Natuurlijk zijn dit in termen van banen géén enorme cijfers. Toch is de komst van zo’n grote toezichthouder naar Nederland een veel grotere aangelegenheid, omdat het een geheel ecosysteem aan bedrijven, researchers en organisaties met zich mee brengt.
Nederlandse investeringen: Extra geld voor CBG & nieuw pand op de Zuidas
Maar zo’n stap vergt ook grote investeringen van Nederland. In de ‘bid’ om de EMA, waarbij concurrerende stad Milaan werd verslagen, beloofde Nederland nog eens 10 miljoen te besteden aan de uitbreiding van College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG), het Nederlands orgaan wat wetenschappelijk en reguleringsadviezen uitbrengt over alle aspecten van farma productontwikkeling.
Filmpje 2. De Nederlandse bid om de EMA, waarin beloftes worden gedaan om een nieuw EMA pand te bouwen en méér te investeren in het CBG.
Eén andere grote investering is de ontwikkeling van een eigen pand aan de Amsterdamse Zuidas. De bouw van het nieuwe EMA gebouw aan de Scarlattilaan is inmiddels begonnen. Dura Vermeer werkt aan een energieneutraal ontwerp van Architect Fokke van Dijk. Het gebouw zal waarschijnlijk in november 2019 worden opgeleverd.
Echter moet de EMA al op 1 april 2019 uit het Verenigd Koninkrijk moet zijn vertrokken. Daarom is er gekozen voor tijdelijk onderkomen, per 1 januari 2019 wordt het Spark gebouw in Amsterdam Sloterdijk betrokken. Daarbij, voor de vele medewerkers verbonden aan het geneesmiddelenbewakingsinstituut worden woningen gereserveerd in de vrije huur sector.
Terugschaling activiteit EMA: 30% van de huidige medewerkers niet mee naar Amsterdam
Dan rijst de vraag: hoeveel EMA medewerkers komen er nu eigenlijk mee naar Nederland? Onlangs meldde business magazine Bloomberg dat ongeveer 30% van de huidige medewerkers niet mee gaan verhuizen naar Nederland.
Dit aantal lag hoger dan aanvankelijk werd verwacht. Daarnaast komen zo’n 135 freelance medewerkers, zeker niet mee naar Nederland vanwege complicaties met arbeidswetgeving.
Door de lage bezettingsgraad in de EMA heeft het instituut haar werkzaamheden moeten terugschalen en activiteiten moeten uitstellen, verklaarde directeur Guido Rasi al eerder in een interview in juni met Bloomberg. Dit geldt hoofdzakelijk voor de afdelingen die het meeste personeel hebben verloren.
Het kan zijn dat voorraden van medicatie daarom niet op tijd worden geleverd, of zelfs helemaal niet meer leverbaar zijn. Daarom hebben farmaceutische bedrijven, waaronder AstraZeneca, Novartis AG en Sanofi hebben al toegezegd hun voorraden te verhogen.
Méér farma bedrijven naar Nederlandse hoofdstad door aantrekkelijk ecosysteem
Dan is er nog de belofte over allerlei bedrijven die door de uittreding van Groot-Britannië uit de Europese Unie naar andere Europese steden trekken. Toch ligt deze kwestie genuanceerder. Het is onwaarschijnlijk dat gehele bedrijven direct naar Amsterdam komen. Bedrijven verplaatsen niet zomaar hun gehele operatie naar een andere locatie.
Binnenlands kondigden farmaceutische grootheden Sanofi en Novarits aan dat zij onderdelen van hun bedrijf naar Amsterdam verplaatsen. In hun verklaringen benadrukten zij het aantrekkelijke vestigings klimaat wat in Amsterdam is ontstaan. De vestiging van het Europese Geneesmiddelenbewakingsinstituut speelde hierbij uiteraard óók een rol. Samen brengen zij toch zo'n 900 banen naar de hoofdstad.
Sanofi maakte in Mei als eerste bekend dat de Nederlandse afdeling van het Europese hoofdkantoor van Sanofi Genzyme in Naarden én de medewerkers van Sanofi Gouda hun intrek nemen op het Amsterdam Health & Technology Center (AHTC). Daarmee vestigt het bedrijf zich nabij het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam-Zuidoost. Bert de Jong, Country Chair Sanofi Nederland lichtte toe: 'ik verwacht dat onze 500 medewerkers zich snel thuis zullen voelen in Amsterdam'.
Recent, in September, kondigde dus ook Novartis het nieuws van een verhuizing aan. Het verplaatst zijn hoofkantoor van Arnhem naar Amsterdam. Het betreft de Sales operations afdeling van Novartis, met totaal zo’n 400 banen. ‘Veel belangrijke partners, waaronder universiteiten, researchinstituten en natuurlijk de EMA zijn gevestigd in Amsterdam, verklaarde ook directeur Heinrich Moisa.
Afbeelding 1. De situatie rondom de verhuizing van de EMA is uniek voor organisaties. Andere bedrijven in het ecosysteem van de geneesmiddelenbewaker zullen waarschijnlijk er voor kiezen om slechts een deel te verhuizen naar een andere stad.
Daarom is ook de Gemeente Amsterdam is actief in gesprek met verschillende farmaceutische partijen van verschillende formaten in het buitenland. Het Financieel Dagblad sprak met de Amsterdamse wethouder Udo Kock. Als wethouder Economische Zaken en Financiën richt hij natuurlijk zijn pijlen op Londen, om te kijken welke bedrijven post-Brexit zich op een andere locatie willen vestigen.
Kock is zeer positief over de toekomst van Amsterdam. Maar ondanks de kansen die de EU-uittreding van Groot-Britannië biedt blijft hij toch kritisch.“Ik ben nog geen één bedrijf tegengekomen dat zijn hele hebben en houden in Londen oppakt en vertrekt naar één andere Europese stad. De meeste bedrijven houden een deel van het bedrijf in Londen, en openen in een ander land een dependance.”
Vermoedelijk is dit ook het geval voor farmaceutische bedrijven, zij zullen ook niet zomaar de beslissing nemen om hun gehele operatie te verplaatsen. ‘Want wat de ‘Brexit’ wél bewijst, is dat geopolitiek in Europa niet per definitie zekerheid biedt. Bedrijven zijn wel gaan nadenken over hun toekomst’, vertelt Kock aan het FD. 'Het is een kwestie van risicospreiding'.
Verder vertelt hij over de vele voordelen die Amsterdam als vestigingsplaats biedt. Hij noemt ook als één van de redenen waarom bedrijven zich in de stad willen vestigen: ‘de betrouwbaarheid van onze toezichthouders’.
Met de EMA heeft Nederland er een toezichthouder van hoog kaliber bij. Alle researchinstellingen en onderzoekers die in het ecosysteem zitten van de EMA zijn waarschijnlijk hun opties aan het afwegen, maar zullen zich niet hals over kop vestigen in een nieuwe stad.
https://sthree.cnddtid.com/salary-survey-2019
Effect komst EMA op het karakter van de Nederlandse markt en korte termijn
Wat betekent de komst van de EMA naar Amsterdam nu eigenlijk op de arbeidsmarkt? Zijn er effecten die we nu al zien in Nederland? Onze consultants Jasper Jol en Imke Pasmans hebben vanuit hun werkzaamheden voor freelancers Regulatory Affairs en in de farmaceutische industrie veel zicht op.
Pasmans vertelt: “Het zijn hoofdzakelijk de Sales afdelingen die naar Nederland komen. Activiteiten in lab en klinische onderzoeken worden waarschijnlijk terug geschaald. Veel klinische onderzoeken worden ook nu al in landen als België en Spanje uitgevoerd. Nederland heeft een strenge regelgeving en beschermt zijn burgers.”
‘Daarom is het logisch dat Nederland zich veel meer gaat ontpoppen als ‘kloppend hart’ van de geneesmiddelenbewaking. Nu zijn we al veel meer gericht op het proces van ontwikkeling en sales, maar waarschijnlijk groeit die positie alleen nog maar verder door.’
Jasper Jol vult aan: ‘Tot nu toe is iedereen op zoek naar nieuws en effecten, terwijl er nu, in september nog niet veel gebeurd door de overschakeling. Op korte termijn zien we voornamelijk dat Quality Assurance specialisten meer werk hebben. Allerlei artwork op verpakkingen en bijsluiters moet worden gewijzigd. Maar we verwachten dat er meer post-Brexit projecten aankomen.'
